İngilizce akıcı konuşmaya giden yol DillBill'den geçiyor. 150TL İndirim kuponu ile abone ol.
1-ci addım: ən sadə qrammatik qaydalarla başlayın.
İngilis dilinin qrammatikası mürəkkəbdir. Sıfırdan başlamaq hər zaman işə yarayacaq.
- Ən sadə ingilis qrammatika qaydalarını öyrənərək başlayın. Bunlara tək və cəm isimlər, şəxs əvəzlikləri və “to be”-nin indiki zaman formasını öyrənmək daxildir.
- Nitq hissələrini və cümlə quruluşunu öyrənərək davam edin. Bu təməl sayəsində yeni sözlər və qrammatik qaydaları öyrəndikcə cümlə də qura biləcəksiniz.
- Sonra inkar və sual cümlələr qurmağı öyrənin.
- İngilis dilində sözün hərflərlə tələffüzü (spelling) və durğu işarələrini (punktuasiya) öyrənməyə davam edin. Yazmağa çox qısa müddətdə başlamaq istəyəcəksiniz və yazdığınız hər şey qısa, sadə cümlələr olsa belə, düzgün etdiyinizə əmin olmalısınız.
- Bütün bunları etdikdən sonra ingilis dilinin qrammatika dərsləri və məşqləri üçün etibarlı mənbələr tapmağa çalışın. Buradakı imkanlar çox böyükdür, buna görə həqiqətən zövq aldığınız mənbələri seçin.
Burada ingilis dilini kitablardan və saytlardan tutmuş tətbiqlərə və fərdi dərslərə qədər praktiki olaraq hər yerdə öyrənə biləcəyinizi anlayacaqsınız. Başlanğıcda bu mövzuda çox həyəcan keçirməyə dəyməz. Unutmayın ki, səyahətə indicə çıxmısınız, ingilis dilini öyrəndikcə qarşınıza çox şeylər çıxacaq.
Aşağıdakı mövzular digər mövzulara keçid etmək üçün əsas olacaq:
- Frazeoloji birləşmələr və idiomlar (Phrasal verbs and idioms)
- Kollakasiyalar (Collocations)
- Sözyaratma (Word formation)
- Aktiv və passiv növ (Active and passive voice)
- Vasitəsiz və vasitəli nitq (Direct and indirect speech)
Hələlik burada əks olunan addımlara diqqət yetirin. Bu ilk addımları bitirdikdən sonra qəliz mövzulara girişə bilərsiniz.
2-ci addım: zamanları və zaman formalarını öyrənin.
Ingilis dilində zamanları öyrənmək hər kəs üçün çox vacibdir.
Əvvəlcə qeyri-müəyyən zaman formalarını öyrənməklə başlamalısınız: indiki qeyri-müəyyən zaman (present simple), keçmiş qeyri-müəyyən zaman (past simple) və gələcək qeyri-müəyyən zaman (future simple).
Yalnız bu üç vaxtı bilmək hadisələri zaman çərçivəsinə yerləşdirmənizə imkan verəcəkdir. Bundan sonra indiki davamedici zaman (the present continuous), keçmiş davamedici zaman (the past continuous) və indiki bitmiş zamanı (the present perfect) öyrənin. Bu üç zaman formasıyla danışarkən və ya yazarkən düşüncələrinizi daha aydın ifadə edə biləcəksiniz.
Bu altı əsas zamanı öyrəndikdən sonra qalanlarını öyrənməyə davam edə bilərsiniz. Bütün bunları bir anda öyrənmək lazım deyil. Onları tədricən öyrənmə məşqlərinizə daxil etməyə çalışın.
İlk altılıqdan sonra öyrənənlər üçün ən faydalı olan zaman formaları aşağıdakılardır:
- Gələcək davamedici (Future continuous)
- Keçmiş bitmiş (Past perfect)
- Gələcək bitmiş (Future perfect)
- İndiki bitib davam edən (Present perfect continuous)
- Keçmiş bitib davam edən (Past perfect continuous)
- Gələcək bitib davam edən (Future perfect continuous)
İngilis dilində zamanları öyrənmək və tətbiq etmək üçün istifadə edə biləcəyiniz bir neçə qaynaq var.
Ən çox istifadə edilənlər bunlardır:
- Ingilis dili qrammatika və çalışma kitablar
- Onlayn mənbələr
- Tətbiqlər
- Videolar
Fərqli mənbələrdən istifadə etməyə və hər şeyi qarışdırmağa çalışın. Bu yolla bir çox tələbənin darıxdırıcı hesab etdiyi mövzunu öyrənərkən yorulmayacaqsınız.
3-cü addım: qrammatik çalışmalar edin.
Qrammatik çalışmalar etmək biliklərinizi gücləndirməyin və özünüzü sınamağın ən yaxşı yoludur.
Qrammatik çalışmalar hər səviyyədə ingilis dili öyrənənlər üçün faydalıdır, çünki:
- Qrammatik çalışmalar edərkən öyrəndiyiniz qrammatik qaydaları tətbiq edirsiniz ki, bu da onları daha yaxşı yadda saxlamağınıza kömək edir.
- Qrammatik çalışmaları təkbaşına, istədiyiniz zaman, istədiyiniz yerdə edə bilərsiniz.
- Qrammatik çalışmalara adətən onların həll yolları da daxil olur, buna görə də necə etməniz barədə dərhal rəy alacaqsınız.
- Bəzi qrammatik çalışmalar xarici dil öyrəndiyinizi unutduracaq qədər əyləncəli olurlar.
Qrammatika öyrənmək həqiqətən əyləncəli ola bilər.
4-cü addım: qrammatika dərslərinə yazılın.
Qrammatikanın əsaslarını öyrəndikdən sonra ingilis dili qrammatikası dərslərini almağın vaxtıdır. Öyrənmə texnikalarınızdan və hətta maddi vəziyyətinizdən asılı olaraq qrammatika dərsləri fərqli metodlarla və fərqli şəraitlərdə keçirilə bilər.
Məsələn: təkbaşına öyrənmək, sinifdə öyrənmək, tyütor ilə öyrənmək.
Bu variantların hər birinin üstünlükləri və mənfi cəhətləri var, lakin hər bir tələbə bu üç mühitdən birində olacaq:
- Təkbaşına öyrənmək rahatdır. Bunu hər yerdə edə, öz materiallarınızı seçə, həqiqətən bəyəndiyiniz mənbələrdən istifadə edərək məşq edə və ən əsası pula qənaət edə bilərsiniz. Çox vaxt təkbaşına öyrənməyi seçən tələbələr onlayn qrammatika dərslərinə və dil öyrənmə kurslarına üz tuturlar.
- Bəzi tələbələr isə təkbaşına öyrənə bilmirlər. Onların motivasiyası olmur və ya daha çox sosial öyrənmə mühiti istəyirlər. Sinifdə ingilis dili dərsləri seçməyə meyilli olurlar, buna görə müəllimlə və sinfin qalan hissəsi ilə ünsiyyət qura bilərlər.
- Tyütor ilə öyrənməyi seçən insanlar “tələskənlikdə” ola bilərlər. Onlar ingilis dilini işgüzar məqsəd üçün öyrənirlər və ya ingilis dilli bir ölkəyə köçməyi planlaşdırırlar, buna görə də onların daha intensiv və fərdi bir öyrənmə proqramına ehtiyacları olur. Bu, ən bahalı variantıdır, amma düzgün tyütor seçsək, bu, həm də çox səmərəli ola bilər.
Tələbə və müəllimlərin qrammatika dərslərini necə apardıqları ilə bağlı bir çox lazımsız detallarla sizi yormaq istəmirəm, buna görə də sizə lazım olan vasitələrlə nə edəcəyiniz barədə bir neçə fikir verəcəyəm:
- Əsl öyrənmə (Authentic learning). Əsl öyrənmə tələbənin fəal rol oynadığı bir öyrənmə yanaşmasıdır. Tələbələr əzbərləmək əvəzinə öyrəndiklərini müşahidə və tətbiq edirlər. Bu texnika siniflərdə çox yaxşı işləyir, çünki rol oynamaq, qrup müzakirələri, qrup layihələri rəy vermək və qəbul etmək kimi məşqləri əhatə edir.
- Rote öyrənmə (Rote memorization). Rote öyrənmə təkrara əsaslanır. Əsas mahiyyəti bundan ibarətdir ki, bir şeyi nə qədər çox təkrarlasan, onu daha sürətli və daha yaxşı xatırlayacaqsan. Bir çox dil öyrənənlər təkbaşına öyrənərkən bu texnikadan istifadə edirlər. Məsələn, indiki qeyri müəyyən zaman qaydalarını təkrar-təkrar oxuyaraq əzbərləmək olar. Rote öyrənməni fləşkart və mnemonikadan istifadə edərək də məşq etdirə bilərsiniz.
- Mərhələli təkrarlama (Spaced repetition). Mərhələli təkrarlama təkrarlama anlayışından istifadə etdiyi üçün rote təkrarlama ilə əlaqədardır. Ancaq mərhələli təkrarlama tələbənin qrammatika öyrənən zaman bir sözü və ya qrammatika qaydasını min dəfə təkrar etməsinə səbəb olmur. Bu cür təkrarlama müəyyən müddətlərdə köhnə sözləri və qaydaları öyrənənə qaytarır, bu da onları uzun müddətə xatırlamağa kömək edir.
- Yazı vasitəsilə öyrənmək. Yazı bir çox dil öyrənənlərin bir o qədər də əhəmiyyət vermədikləri bir dil bacarığıdır. Həqiqət budur ki, yazı ingilis qrammatikasını öyrənmək üçün inanılmaz bir vasitə ola bilər, çünki öyrənənlər artıq əldə etdikləri bütün bilikləri və bütün nəzəriyyəni praktikada tətbiq edə bilərlər. Bu cür öyrənmə metodu ümumiyyətlə siniflərdə və tyütorlar tərəfindən istifadə olunur və tələbələrə öyrənə biləcəkləri dəyərli rəylər verir.
İstifadə etdiyiniz öyrənmə texnikasından və öyrənmə mühitindən asılı olmayaraq öyrənərkən özünüzü rahat hiss etdiyinizə və əyləndiyinizə əmin olun.
Təkbaşına öyrənmək bir iş kimi hiss etməyiniz demək deyil (istəməsəniz də etməli olduğunuz bir iş). Müvafiq metod və mənbələrdən istifadə edərək hər kəs ingilis dilinin qrammatikasını öyrənə və dərslərdən zövq ala bilər.
5-ci addım: xüsusi proqramlar vasitəsilə qrammatik səhvlərinizi düzəldin.
Bu proqramlar yazarkən görmədiyiniz səhvləri tapmaq üçün etibar edə biləcəyiniz vasitələrdir. Yazdığınız zaman buraxdığınız müxtəlif səhvləri tapmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur, buna görə sizə dərhal rəy verirlər (halbuki kiminsə yazınızı sonradan düzəltməsi günlər, bəzən aylar ala bilər).
İndi minlərlə əla qrammatika yoxlayıcısı (Grammar Checker) mövcuddur, lakin hamısı eyni əsas xüsusiyyətlərə malikdirlər:
- Orfoqrafik səhvləri tapıb sizə doğru variantlar verirlər (məsələn, “tenager” yazsanız, yoxlayıcı sözün altından xətt çəkəcək və “teenager” i doğru söz kimi təklif edəcək).
- Qrammatik səhv etdiyinizi göstərir və doğru variantı təklif edir (məsələn, bir söz cəm halında olmalıdır, ancaq onu tək formada yazmısınız).
- Adətən avtotamamlama seçiminə malik olurlar (yazdıqlarınızı təhlil edir və sözünüzə və ya cümlənizə müvafiq sonluqlar təklif edir).
- Bir çoxu lüğət, tərcüməçi, mətn redaktoru və hətta plagiat yoxlayıcısı kimi əlavə xüsusiyyətlərə malikdir.
Bu proqramların bir çox üstünlükləri var və sizə müxtəlif yollarla kömək edə bilərlər. Aşağıda bəzi nümunələr var:
- Vaxta qənaət. Qrammatik səhvlərinizin harada və nə olduğunu aşkar etdikləri üçün mətninizi bir neçə dəfə təkrar oxumadan birbaşa düzəldə bilərsiniz. Amma unutmayın ki, yazınızı həmişə ən azı bir dəfə özünüz yoxlamalısınız. Kompüter həmişə düzgün deyil!
- Anında rəy. Yaza-yaza səhvlərinizi görəcəksiniz. Bunları izləsəniz və təhlil etsəniz, daha çox işləməli olduğunuz qrammatik sahələri biləcəksiniz.
- Orfoqrafik yazı və durğu işarələriniz yerində olacaq. Yoxlayıcılar orfoqrafiyanı, durğu işarələrini, söz sırasını və uyğunluğu (sözlərin, ifadələrin, cümlələrin və abzasların düzgün və məntiqli şəkildə bir-birinə necə uyğun gəldiyini) yoxlayır. Onlar düzgün yazmağı öyrənməyinizə kömək edəcək və mətninizin axıcı olduğunu görəcəksiniz.
- Bir çox yoxlayıcılara qrammatik izahlar daxildir. Səhv etdiyiniz qaydaları dərhal öyrənə və ya nəzərdən keçirə biləcəksiniz, buna görə də yazarkən qrammatikanı yaxşılaşdıra bilərsiniz.
6-cı addım: öyrəndiyiniz qrammatikanı tətbiq edin.
Qrammatikanı nə qədər mükəmməl bilsəniz də onları gündəlik danışıqda tətbiq etmədikcə bu biliklər heç nəyə yaramır. İngilis dilini gündəlik olaraq çox səy sərf etmədən istifadə etməyin bir çox yolu var.
Aşağıda bəzi nümunələr var:
- İngilis dilində düşünün. İngilis diliniz hələ çox sadə olsa belə, beyninizdə ingiliscə dialoqlar qurmağa çalışın. Gördüklərinizi təsvir edin, ərzaq alış-veriş siyahınız haqqında düşünün, özünüzlə zarafat edin …
- Gündəlik yazmağa başlayın. Gündəlik özümüzü tanımaq üçün inanılmaz bir vasitədir. Hər şeyə qərar verən sizsiniz. Dəftər şəxsi əşyanızdır. İngilis dilində dəftər yazırsınızsa, əlavə olaraq qrammatika, lüğət və yazı bacarıqlarınızı tətbiq edəcəksiniz.
- Postlardan istifadə edin. Müxtəlif obyektlərin adlarını ingilis dilində yazın və postları evinizin hər yerinə yapışdırın. Hər dəfə bir obyektdən istifadə etdikdə və ya bir post gördükdə ingilis dilində nə adlandırıldığını xatırlayacaqsınız.
- Sosial medianı tərcümə edin. Gündəlik istifadə etdiyiniz bütün tətbiqlərin, proqramların və veb saytların yəqin ki, ingilis dilində bir versiyası var. Parametrləri ingilis dilinə dəyişdirin.
- Maraq göstərin. İngilis dilində insanlarla söhbət edin, forumlarda fikirlərinizi bildirin, digər istifadəçilərin suallarını cavablandırın … Mümkün qədər tez -tez ingilis dilində istər real həyatda, istərsə də onlayn ünsiyyət qurmağa çalışın.
Bu ümumi fikirlərdən başqa, xüsusi dil bacarıqlarınızı inkişaf etdirmək üçün istifadə edə biləcəyiniz bəzi məsləhətlər var:
- Qrammatika və dinləmə bacarığınızı yaxşılaşdırmaq üçün filmlərə, seriallara və videolara baxın. YouTube, Netflix və ya zövq ala biləcəyiniz hər hansı digər video mənbədən istifadə edə bilərsiniz.
- İngilis dilində oxuyun. Oxumaq dili hərtərəfli inkişaf etdirməyə kömək edən bir bacarıqdır. Söz ehtiyatınızı və qrammatikanı inkişaf etdirmək üçün gündəlik ən azı 10-15 dəqiqə oxuyun. Sonra ünsiyyət qurarkən və yazarkən öyrəndiklərinizdən istifadə edin.
- Podkast və audio kitablara qulaq asın. Ana dilində danışanları anlamaq əvvəlcə olduqca çətin ola bilər, ancaq ingilis dilini tez-tez dinləsəniz, beyniniz danışılanları tutmağa başlayacaq. Dinləmə praktikasını fəal şəkildə etsəniz (diqqət yetirərək), danışma və qrammatika bacarıqlarınız da inkişaf edəcək.
- Hər şeyi ingilis dilində yazın. Gündəlik yazmağın hələ də sizin üçün çox çətin olduğunu düşünürsünüzsə, başlamaq üçün başqa variantlar var. Alış-veriş siyahınızı, görüləsi işlərinizin ardıcıllığını ingilis dilində yazın, ingilis dilində mətn mesajları göndərin (qarşı tərəf ingilis dilində danışmırsa, tərcüməni əlavə edə bilərsiniz), hər gün qısa mətnlər yazın və öyrəndiyiniz qrammatik qaydalardan istifadə edin və s.
- Çox danışın. Bacardığınız qədər çox danışmağa çalışın. Güzgüdə özünüzlə danışın, virtual dostlar tapın, onlarla video söhbət edin … Və ən əsası “DillBill”in danışıq klublarına qoşulmağı da sınaqdan keçirin. Bu, sizin üçün çox faydalı olacaq və qısa müddətə hansı sürətlə inkişaf etdiyinizə özünüz də inanmayacaqsınız.
7-ci addım: Biliklərinizi möhkəmləndirin.
Dil öyrənmək heç zaman bitməyən bir prosesdir. Biz öz ana dilimizi tam və düzgün bilmiriksə, ingilis dilini tam və düzgün necə öyrənə bilərik? Təbii ki, mümkün deyil. Amma bu, heç vaxt səlis danışa bilməyəcəyiniz anlamına gəlmir. Söhbət sadəcə danışıq dilinin incəliklərindən gedir. Qrammatikanı öyrənməyə, çalışmalar yerinə yetirməyə və bacardığınız qədər ingilis dilindən istifadə etməyə davam etsəniz, tezliklə səlis danışacaqsınız. İngilis dilinin qrammatikasını öyrənmək üçün praktika etmək, səhv etmək, səhvləri düzəltmək və irəliləmək lazımdır.
Düzgün yönəlməyiniz üçün bu təlimatdan istifadə edin və sizinlə eyni “dərd”də olan dostlarınızla da bu bloqu bölüşün. Atdığınız hər addımla və kiçik olsa da hər uğurunuzla fəxr edin! Əminəm ki, bir gün bu yazıya baxıb deyəcəksiniz: “Əhsən! Bura qədər gəlmişəm! ”
Qrammatika hər bir dilin ən vacib komponentlərindən biridir.Qrammatika qaydalarını öyrənmədən ingilis dilində səlis danışmaq praktiki olaraq mümkün deyil.
Bu təlimat sizə ingilis qrammatikasının nə olduğunu və bundan öz xeyrinizə necə istifadə edə biləcəyinizə dair ümumi bir fikir verdi. Bəyəndinizsə və ya sualınız yarandısa, rəy bildirə bilərsiniz.
İndi oxuduqlarınızı tətbiq etmək zamanı və ingilis dilini sərbəst istifadə edənlərdən olmaq növbənizdir.
Pozitiv olun, dostlar, sağlıqla qalın!